{"time":1759737348272,"blocks":[{"id":"gDy6RfoHZR","type":"paragraph","data":{"text":"Artikulu\n ugaritan idatzi izan duzu helburu politikoen argitasunaren garrantziaz.\n Horren harira, zenbait galdera egin nahi dizkizut \nmugimendu errepublikanoaren behin eta berriz adierazitako azken \nhelburuari buruz: 32 konderriko errepublika sozialista demokratikoa. \nBaina lehenik, iruzkin labur bat egin al zenuke helburu politikoen \nargitasunaren gaiari buruz?"}},{"id":"xEWIPfbOBr","type":"paragraph","data":{"text":"\nNire\n ustez ezinbestekoa da helburu nagusiari buruzko fokua argi edukitzea, \nare gehiago errepublikaren helburua errepublika sozialista demokratikoa \ndela sinesten baduzu. Horrek ez du esan nahi beste posizio batzuk \ndituztenek ezin dutenik aldaketa bilatzeko ahaleginean parte \nhartu. Baina Proklamazioan jasotako ikuspegian sinesten dugunontzat, \nfuntsezkoa da borroka orokorraren gidaritzan edo eragiteko lanetan \naktiboki aritzea. Hala ere, gure ikuspegi zehatza partekatzen ez \ndutenentzat ere badago lekua."}},{"id":"F3lAc7Mh7R","type":"paragraph","data":{"text":"Une\n honetan helburu nagusia autodeterminazio eskubidea bermatzea da, \nOstiral Santuko Akordioan jasotako moduan. Nik uste dut horrek \ngehiengoaren babesa duela, eta gainerako guztia hortik dator. Orain \ngauden lekua duela 50 urteko egoerarekin alderatzen badugu – edo 20 urte\n barru egongo ginatekeen lekuarekin –, argi dago Irlandaren batasuna \nlortzea eta Londresekiko lotura amaitzea urrats esanguratsua izango \nlitzatekeela. Hala ere, horrek bakarrik ez lituzke berez gure helburu \nerrepublikano zabalagoak beteko."}},{"id":"OflX3cp11M","type":"paragraph","data":{"text":"Gaur\n egun gai sozialei dagokienez aurrerapen handirik egin ezin dugulako \ntranpan erortzea saihestu behar dugu. Ezin dugu itxaron 32 konderriko \n errepublika sozialista bat izan arte, edo banaketa amaitu arte, etxerik\n gabekoen krisia edo gure osasun-sistemaren hutsuneak konpontzen \nhasteko. Gai horiek egunero landu behar dira. Irlandaren batasuna nahi \ndugunontzat, baina benetako errepublika bat ere bai; eta benetako \nerrepublika bat ez ezik, errepublika sozialista bat: hori lortzeko \nbeharrezkoa da filosofia, politika eta estrategia egokiak dituen gobernu\n bat hautatzea eta martxan jartzea."}},{"id":"mVoUNVDn4V","type":"paragraph","data":{"text":"Errepublikanismoa\n eta “Errepublika” identifikatzaile politiko gisa erabili izan dira \nmugimendu askotan, eta horri buruzko azterketa dago An Clogán aldizkari \nhonen beste atal batean. Baina azalduko al zenuke, zer esan nahi duen \nzuretzat errepublikanismoak?\n "}},{"id":"286Qzc-2DR","type":"paragraph","data":{"text":"Errepublikanismoa,\n nolabait, errepublikanismoak egiten duena da. Oliver Cromwell \nerrepublikanoa izan zen. Fidel Castro errepublikanoa izan zen. \nDonald Trump – Jainkoak gorde beza aipua – errepublikanoa da. \nErrepublika mota asko daude eta errepublikano mota asko ere \nbai. Niretzat, errepublika batek esan nahi du herria dela subiranoa. Ez \nzara pertsona soil bat; eskubideak dituen herritarra zara, eta eskubide \nhoriek zure jaiotzako eskubideak izan behar dute. Munduaren leku \naskotan, jendeak ez du oinarrizko beharrik ere – ura, janaria, \nzerbitzu publiko oinarrizkoak. Baina Irlandako gizarte moderno batean, \nzer esan nahi dute eskubideek benetan? Esan nahi dute pertsona guztiak \nberdin tratatu behar direla, genero, jatorri edo egoera pertsonala \nedozein dela ere. Ijito komunitateko kide bazara, desgaitasunen bat \nbaduzu edo landa eremuan bizi bazara, zure eskubideak bermatu behar ditu\n errepublikak, Irlandan jaio zarelako soilik."}},{"id":"QUWR68Zv2_","type":"paragraph","data":{"text":"Horrek\n barne hartzen du gosearen aurkako eskubidea, etxebizitza izateko \neskubidea, hezkuntzarako eskubidea, osasunerako eskubidea eta ingurune \ngarbi baterako eskubidea – edozein gizarte modernok bermatu beharko \nlituzkeen baldintza oinarrizkoak. Errepublika, azken batean, gizartea \nantolatzeko edo gobernatzeko modu jakin bat da. Baina eskubideetan \noinarritua izan behar duenez, ezinbestean eskubide horiek bermatu behar \nditu. Eta gaur egungo egoeran horiek legean txertatzeari uko egiten \nzaio, boterean daudenen esku-hartze eskumena mugatuko lukeelako. \nJendeari osasun publikorako eskubidea bermatuko balitzaio, adibidez, \npribatizazioa aukera ez litzateke izango. Horrek ez du esan nahi \nmedikuntza pribatua existitu ezin denik, baina bai estatuak \nosasun zerbitzua doan eman beharko lukeela. Errepublika esanguratsu \nbatek bere herritarren eskubideak aitortu eta bermatu behar ditu – ez \nbakarrik teorian, baita praktikan ere."}},{"id":"e8QBloVcVQ","type":"paragraph","data":{"text":"32\n konderrietako errepublika sozialista demokratikoaren helburuaren \nbeste alderdi bat sozialismoa da. Batzuetan jendeak \"sozialismoa\" hitza \nerabiltzen du estatu ongizate nordiko baten antzeko zerbait aipatzeko. \n“Free Ireland: Towards a Lasting Peace” (1995) lanean esaten duzu \nsozialismoa dela “gizartearen forma zehatz bat, non \nekoizpenaren, banaketaren eta truke ekonomikoaren bitarteko nagusiak \nsozialki jabetuak eta kontrolatuak diren eta non ekoizpena giza \nbeharrizanetan oinarritzen den, eta ez irabazi pribatuan. Sozialismoa\n sistema ekonomikoaren demokratizazio sakonenean oinarritzen da, \npolitika eta gai publikoetan demokratizazio sakonarekin batera. Sozialismoa errepublikanismoaren\n osagai da eta haren urrats aurreratuago bat.” Azalduko al zenuke zer \nulertzen duzun sozialismoaz eta nola dagoen erlazionatuta \nerrepublikanismoarekin?"}},{"id":"dIhS3FC1Pz","type":"paragraph","data":{"text":" \n1995ean esan nuenarekin bat egiten jarraitzen dut. James \nConnollyrekin nago – berak Irlanda berriz konkistatzeaz hitz egin zuen, \nirlandar herriaren eskutik, konkista ekonomikoa barne-. Zabal-zabalik \nhartuta, horrek esan nahi du Ingalaterrak egindako konkista historikoa \ndesegitea – jendearen borondatea bada, banaketa amaitzea. Sozialismoa, \nneurri askotan, errepublikanismoa baino aurreratuagoa da \ngizartea antolatzeko modu gisa. Errepublikanismoa monarkien eta eskubide\n jainkozkoen ideiaren aurka sortu zen. Honek zioen pertsonak hiritarrak \nzirela, ez subjektuak, eta berdintasunez tratatuak izatea merezi zutela."}},{"id":"iDrGGRx5GJ","type":"paragraph","data":{"text":"Gaur\n egungo munduan, horrek esan nahi du ekonomia herriaren zerbitzura \njartzea, ez alderantziz. Horrek esan nahi du ekoizpenaren, banaketaren \neta truke ekonomikoaren gaineko kontrol demokratikoa eta horiek guztiak \nsozialki jabetuak izatea. Ez badugu gure azken helburua lortzen – eta \nnik uste dut horren alde ahalegindu, aldarrikatu, astindu, hezi eta lan \negin behar dugula – balio ikaragarria dago, hala ere, batasuna \namaitzean, jendeari bere autodeterminazio-eskubidea gauzatzeko aukera \nematean eta benetako errepublika eraikitzean. "}},{"id":"15AyPG0aho","type":"paragraph","data":{"text":"«Gure\n ekonomiaren neurri nagusiak ez luke izan behar zenbat milioidun \nditugun, baizik eta egoera ahulenetan dauden pertsonak nola zaintzen \nditugun»"}},{"id":"3VUxbnS3WA","type":"paragraph","data":{"text":"Handik\n aurrera, gehiago bultza dezakegu, sistema batera hurbilduz non eskubide\n ekonomikoak bermatuta dauden ekonomiaren antolakuntzaren bidez. Jakina,\n gure garaiko errealitateen barruan lan egin behar dugu. Egongo al da \ntarterik enpresa pribatuentzat eta beste jabetza-modu batzuentzat? Bai. \nPertsona batzuek talentu, anbizio edo grin berezia dute, eta hori \nsustatu behar da. Baina gure ekonomiaren neurri nagusiak ez luke izan \nbehar zenbat milioidun ditugun, baizik eta egoera ahulenetan dauden \npertsonak nola zaintzen ditugun."}},{"id":"8tTRheYUyN","type":"paragraph","data":{"text":"Irlanda\n munduko herrialderik aberatsenen artean dago, baina oraindik sufrimendu\n zabala ikusten dugu – desgaitasuna duen haur bat zaindu behar duten \nfamiliak, oinarrizko beharrak ordaindu ezin dituzten pertsonak, \nposta-kodeak aukerak mugatzen dizkien komunitateak. Jende askok, \nbereziki emakumeek, estres handia bizi dute familiari eusteko, biharko \nafaria nola ordainduko duten jakin gabe, semeari edo alabari \neskolara joateko arropa aurkituko duten, edo eskolara sarbidea bera \nbermatua izango duten jakiteko. Honek galarazi egiten du gizarteak haur \nbakoitzaren potentzial osoa garatzea. Benetako berdintasuna soziala eta \npolitikoa izan behar da, baina ekonomikoa ere bai."}},{"id":"xrrTMswcj1","type":"paragraph","data":{"text":"Gizarteak\n printzipio hori islatu eta bermatzeko egituratua egon behar du. Ez dago\n arrazoirik sistemaren aldaketa orokorraren zain egoteko aurrera \negiteko. Langileen kooperatibak eta komunitate kooperatibak sortzen has \ngaitezke. Jendeak elkarrekin bere komunitateak, bere auzoak, bere \nherriak, gure hezkuntza-prozesua bera antolatzen dituenean – guztiontzat\n irekia eta irlandera barne hartzen duena – elkar ezagutzen eta \nlaguntzen duten tokiak sortzen ditugu. Oinarrian adeitasuna, tolerantzia\n eta ongietorria dituzten tokiak. Eta horretatik harago, benetan \nzoriontsu izan daitezkeen tokiak. "}},{"id":"zbCsgy0igq","type":"paragraph","data":{"text":"Muinean,\n hau da giza zorionaren bilaketa: jendeak bere gain eraman ezin \nduen zama bizitzera behartua ez egotea. Jendeak ez luke etengabeko \nestres ekonomikoaren pean bizi behar. Nire kargu publikoan eman ditudan \nurteetan, gehien harritu nauena izan da zenbat jende dagoen zapalduta \ndesberdintasun ekonomiko eta sozialaren ondorioz. Gizarteak aurrera egin\n zuen, eta haiek atzean utzi zituen."}},{"id":"bsF9WHM4eB","type":"paragraph","data":{"text":"Azpimarratu\n duzu beharrezkoa dela ekonomia sozialista bat, \nbeharrizanetan oinarritua – jendearen beharrei erantzutera bideratua – \neta herritarren berdintasunaren errepublikar idealarekin lotu duzu. Gure\n gizartearen gaitasun eta aberastasun ikaragarriak gorabehera, jende \naskok oraindik ere oinarrizko beharrei aurre egiteko borrokan jarraitzen\n du. Kontraesan hori argia da. Horrez gain, puntu garrantzitsu bat ukitu\n duzu: jendearen beharrei erantzuteko oinarritutako ekonomia bat \neraikitzeko, beharrezkoak dira tresna politikoak. Horrek esan nahi du \nsubirautza benetan herriaren esku egotea. Honek, aldi berean, banaketa \namaitzeko helburu errepublikar zabalagoarekin egiten du bat. Azalduko zenuke zein garrantzi duen banaketa amaitzeak helburu hau lortzeko eta ikuspegi politiko hau aurrera eramateko?"}},{"id":"oTV3WLElhX","type":"paragraph","data":{"text":"Hitz\n garrantzitsu bat dago honetan guztian: ahalduntzea. Belfast \nmendebaldean nago zurekin hitz egiten. Inguru hau, batez ere behealdea, \n txabola erraldoia zen – 1960ko hamarkadaren amaierako Dublin erdiguneko\n auzo batzuekin alderagarria. Baina hamarkadetan zehar, jendeak ekintza \nbidez eta bere burua ahalduntzearen bidez, baldintzak hobetu egin \ndira. Zenbat eta gehiago senti dezan jendeak ahaldunduta dagoela, orduan\n eta gehiago hazten dira bere itxaropenak eta potentziala. Baina jendeak\n harrapatuta sentitzen duenean –irteerarik ikusten ez duenean – horrek \nalkoholismoa, indarkeria matxista, apatia, depresioa eta botika \nerrezetatuen mendekotasuna sortzen ditu. "}},{"id":"6EIXtsb-58","type":"paragraph","data":{"text":"Ahalduntzea\n ez da soilik bandera gorri baten azpian ukabila estututa \nmartxatzea. Norberaren balioa aitortzea da, eta bere komunitatea \neraldatzeko rola aktiboki hartzea. Norberaren bizitza hobetzeko \naukerarik ez dutenentzat bereziki, elkarlanean aritzea da gakoa. Ez dago\n aurrerapenik borrokarik gabe, eta ez dago borroka \neraginkorrik herritarren aktibismo mugimendurik gabe. Gehienok – \ngutxienez nirekin lan egiten dutenek – nahiko ondo moldatuko gara. "}},{"id":"WezxBMVFww","type":"paragraph","data":{"text":"Baina jende\n askok ez, baldin eta ez badu benetako eta egituratutako laguntzarik \njasotzen. Eta ez dut esan nahi karitatea, nahiz eta horrek bere lekua \nizan. Eskubide gisa bermatutako laguntza esan nahi dut – \nherritartasunaren jaiotza-eskubide gisa. Baina, berriro, banaketaren eta\n autodeterminazioaren gaiara itzulita – gaur egun ez dugu gure \netorkizuna geuk zehazteko gaitasunik. Teorian, 26 konderrietan \nerrepublika sozialista bat deklaratu liteke. Halaber, teorian posible \nda, irudimena estutuz, sei konderrietan errepublika bat deklaratzea. \nBaina errealitatea da kutxako giltzak, kontrola eta subirautza Londresko\n parlamentuan daudela, ez hemen. Eta, noski, Londresko parlamentuak bere\n interesetan hartuko ditu erabakiak, ez Irlandako inoren interesetan."}},{"id":"yTEA0tPSUx","type":"paragraph","data":{"text":"Ez\n dio axola gure gizartea hobetzeko zer urrats ematen ditugun, beti \negingo dugu topo Londresko parlamentuaren oztopoarekin – bere interesak \nIrlandakoen gainetik jartzen dituelako. Errepublikanismoaren lehen \negunetatik, 200 urte baino gehiago daramatzagu, Ingalaterrarekin dugun \nlotura identifikatuta dago uharte honetako desadostasunaren \neta zailtasunaren erro gisa. "}},{"id":"xWScD4B6cu","type":"paragraph","data":{"text":"Egia\n da gaur egun ez gaudela iraganeko baldintza muturrekoetan – Cromwell ez\n dago hemen, ezta Gosete Handia ere – baina oraindik ere ez dugu gure \nauzi propioak erabat kontrolatzeko gaitasunik. Neurri berdintzaileak sar\n ditzakezu eta langileen baldintzak hobetu, baina beti egongo zara \nmugatuta."}},{"id":"i2mJ72ZDNi","type":"paragraph","data":{"text":"«James Connollyk esan zuen bezala: \"Langileen kausa Irlandaren kausa da, eta Irlandaren kausa langileen kausa da\"»"}},{"id":"ep8LeWA5wr","type":"paragraph","data":{"text":"Hau William Walkerrekin eztabaidatu zuen. Connollyk Walker-en ideiak “Gas eta Ur lanetako sozialismoa” [1] gisa\n deskribatu zituen – bere neurrian erabilgarriak, baina ez nahikoa. \nBenetako errepublika bat eraiki nahi badugu gaur eta gizarte mota hau \nsortu, Britainiarekiko lotura amaitu behar dugu.\nNire ustez, lotura hori amaituko da. Gogoetaz eta urrats argiz hurbildu \ngara, hori nola gauza daitekeen azaltzeko. Ostiral Santuko Akordioak, \nbere akatsak gorabehera, bide-orri bat eskaintzen du horretarako. \nProzesu demokratiko bat ezartzen du Ingalaterrarekin dugun lotura \namaitzeko – herriak hala nahi badu. "}},{"id":"x06iEaNk53","type":"paragraph","data":{"text":"Irlandako\n zein Britainiako gobernuek bide hau jarraitu nahi ez badute ere, aukera\n hor dago. Horixe izan behar luke gure ardatz nagusia: Ostiral Santuko \nAkordioaren betearazpen osoa. Sozialismoaz edo errepublikanismoaz iritzi\n pertsonalak gorabehera, progresistatzat jotzen den edonork hau babestu \nbeharko luke. Oso zentzuzkoa da Irlandako gobernuak etorkizunerako \nplanak egitea. Elkarrizketa hau planifikatu dugu – planifikaziorik gabe \nez zen gertatuko. Gobernu batek etorkizunerako planik ez egitea \ngaitzesgarri hutsa da. Bere alderdi-helburuen aurka doa, bere \nkonstituzio-betebeharren aurka, eta baita Ostiral Santuko Akordioaren \naurka ere. "}},{"id":"rTFbhX23kb","type":"paragraph","data":{"text":"Ideologia\n desberdinen artean batu beharko lukeen printzipio bakarra da herriak \nbere etorkizuna erabakitzeko eskubidea duela. Horixe dago Ostiral \nSantuko Akordioan jasota. Orain hasi behar dugu etorkizun hori \nplanifikatzen. Hau lortzea urrats handia izango litzateke, baina \nbenetako aurrerapena soilik etorriko da mugimendu politiko ahaldun baten\n bidez. Ez dago ikusle gisa egoterik. Guztiok dugu eginkizun bat eta \niralndar errepublikar mugimendu sendo, kohesionatu eta ideologikoki \noinarritu bat behar dugu bultzada emateko."}},{"id":"rNY8tEdkbS","type":"paragraph","data":{"text":"Nire\n errepublikar irakurketaren arabera, horixe izan behar da gure motorra \nhainbat fasetan zehar. Lehenik, autodeterminazioaren fasea: banaketatik \ndemokrazia nazional berri batera igarotzea. Ondoren, galdera da: nola \nigaroko gara batasun ondoko Irlandatik benetako errepublika batera? \nAhaldundutako mugimendu politiko batek, beste batzuekin batera puntu \nhorretara ekarri gaituenak, gobernua osatu eta beharrezko neurri \nsozialistak\nmodu demokratikoan ezarri al ditzake irlandar herriaren \nzerbitzura? Horretaz gain, badago nazioarteko dimentsio bat ere. \nIrlanda, txikia izan arren, eredua izan daiteke – ez soilik borrokan, \nbaizik eta justiziaren alde borrokan ari diren beste herrialde batzuei \nlaguntzen ere."}},{"id":"SeoUlWTMID","type":"paragraph","data":{"text":"[1] Adiera honekin William Walkerren politika erreformistak aipatu ohi dira."}},{"id":"fPvxAYgf-0","type":"paragraph","data":{"text":"Zure\n azalpenaren erdigunean dago beharrezkoa dela lidergo errepublikano bat,\n bateratzea lortu ondoren gizarte bidezkoago bat eraikitzen jarraitzeko \ngai izango dena. Hitz egin dezagun, beraz, errepublikanoek eraiki behar \nduten mugimendu mota horri buruz. Azken urteetako albiste nagusia Sinn \nFéinen arrakasta elektorala izan da. Michelle\n O’Neill Lehen Ministro bihurtu da, eta Hegoaldean Sinn Féin \nezkerreko alderdirik handiena da eta litekeena da hurrengo hauteskundeen\n ondoren gobernua zuzentzea. Baina zure ustez, mugimenduak \nelektoraltasunetik harago joan behar al du? "}},{"id":"GA0w2Vnwr0","type":"paragraph","data":{"text":"Bai.\n Mugimendu bat izan behar dugu, eta gara. Ulertzekoa da gure arrakasta \nelektoralekin gure esfortzu gehiena Iparraldeko botere partekatuan, \nDublingo Oireachtaisean eta gure hautetsien jardueretan zentratzea – \nWestminsterreko diputatuak, eurodiputatuak, udal kontseilariak. \nElektoraltasuna ezinbestekoa da, baina baliabide handiak eskatzen \nditu. Hala ere, ezin dute denek TD (Hego Irlandako parlamentari), \nzinegotzi edo alderdiaren langile izan. Gehiago izan behar dugu, ez \nsoilik makina elektoral bat. Hauteskundeak funtsezkoak dira eta gure \nemaitzak hobetzen jarraitu behar dugu, baina, era berean, erradikalak, \nerrotuak eta esanguratsuak izan behar dugu. "}},{"id":"yEyCWIMg9e","type":"paragraph","data":{"text":"Errepublikanoak\n anitzak gara. Guztiok gaitasun eta konpromiso desberdinak ditugu \n–batzuk konfiantza handiagoa dute, beste batzuek familia erantzukizunak \ndituzte. Ez da beharrezkoa guztiok Bobby Sands edo Mary Lou McDonald \nizatea, baina denok egin dezakegu ekarpen bat. Non gauden, gure \nkomunitateak hobetzeko lan egin behar dugu, jendeak – Sinn Féini botoa \neman edo ez – tokiko errepublikanoak pertsona zintzo eta\neraginkor gisa ikusteko."}},{"id":"BjmzF8wypM","type":"paragraph","data":{"text":"Halaber,\n pasiboa den babesa inplikazio aktibo bihurtu behar dugu. Jende askok \nbozkatu egiten digu, eta eskertzen dugu hori, baina benetako \naurrerapenak mugimendu politiko kontziente eta aktibo bat eraikitzea \neskatzen du. Jendea borrokan sartzen da zerbaitek mugitzen duelako – \nikusten duen zerbaitek, onartzen ez duen zerbaitek edo grin berezi bat \npizten dion zerbaitek."}},{"id":"l2-Voi29YR","type":"paragraph","data":{"text":"Gazteak\n bereziki garrantzitsuak dira. Zorte handia dugu gazteen parte-hartze \nsendoa izateagatik, baina beti galdetu behar diogu geure buruari: \nzergatik ez dira gazte gehiago gurera batzen? Gure mugimenduak \nbelaunaldi aldaketak bizi izan ditu lidergoan eta estrategian, borroka \narmatutik borroka armatugabera igaroz. Baina epe luzerako arrakastarako,\n mugimendu zabalago baten parte izan behar dugu, ez soilik \nalderdi elektoral bat."}},{"id":"kKNr8zteG0","type":"paragraph","data":{"text":"Nola\n ikusten duzu mugimendu errepublikanoa eraikitzeko \nprozesua ahalduntze-ideiarekin lotuta – bai mugimenduaren barruan, bai \nSinn Féinek ordezkatzen dituen komunitateetan, maila elektoraletik \nharago? Nola susta dezake Sinn Féinek ahalduntze kolektibo eta \nindibiduala testuinguru honetan?\n "}},{"id":"YxkMsDymZv","type":"paragraph","data":{"text":"Ez\n da beharrezkoa – ezta desiragarria ere – denak Sinn Féineko \nkide izatea. Zenbat eta gehiago, hobe, noski, baina badira beste alderdi\n politiko batzuetan,\nkreditu-kooperatibetan, kirol elkarteetan, komunitate taldeetan eta \nnekazaritza erakundeetan ari diren pertsonak, gizarte hobe baten gure \nikuspegia partekatzen dutenak. Agian ez diote helburu politiko deitzen, \nbaina guk nahi ditugun gauza berberak espero dituzte. Iparraldean, \nkomunitate errepublikanoa kontzentratua dagoen tokietan, solidaritate \nhori agerikoagoa da. Baina Hegoaldean, jendearekin harremanetan jartzen \nzarenean konturatzen zara asko direla gure aspirazio berak dituztenak. \nGure lana da haiekin lan egitea, haiekin lankidetzan aritzea eta alderdi\n arteko sekta estuak saihestea.\n "}},{"id":"lwUnhBa_XE","type":"paragraph","data":{"text":"Hau\n da ahalduntzearen funtsezko alderdi bat – gela batera sartzea eta \nikustea pertsona askok gure ikuspegia partekatzen dutela. Hainbat bilera\n izan ditut non hau argi geratzen den. Sinn Féinen Irlandaren \nEtorkizunari buruzko Batzordearen bidez, benetako ahalegina egin dugu \njendea elkartzeko eta eztabaidarako espazioak sortzeko. \nAskotan, ekitaldi hauetan, tokiko aktibistek esaten dute: \"Ez ditut \nhemengo gehienak ezagutzen\".\n "}},{"id":"dtINq61ysy","type":"paragraph","data":{"text":"Hori\n ona da, jendea inplikatuta dagoela esan nahi du banaketarekin \namaitzeko, Irlanda batu bat eraikitzeko bai eta agian, benetako \nerrepublika bat sortzeko interesa duela ere. Baina baliteke esan nahi \nizatea ere gutako batzuk ez gaudela oinarriarekin egon behar genukeen \nbezain konektatuta...\nArrakastak itxaropenak sortzen ditu. Zenbat eta gehiago aurreratu, \norduan eta potentzial handiagoa dugu. Ez ditugu inoiz mugatu behar \njendearen aspirazioak, ez bere buruarentzat, ez bere familiarentzat, ez \nbere komunitatearentzat, ez munduarentzat."}},{"id":"ugbCcn0MjW","type":"paragraph","data":{"text":"Lehenago\n ukitu duzu gai hau, baina gehiago azter dezagun. Esan \nduzu errepublikanoek ez dutela soilik beste errepublikanoekin lan egin \nbehar, baizik eta mugimendutik kanpoko jendearekin konektatu behar \ndutela – beste mugimendu sozial, politiko edo kulturalekin. Nola uste \nduzu egin dezaketela errepublikanoek hori modu eraginkorrean?"}},{"id":"Rj-UhQACoy","type":"paragraph","data":{"text":"Uste\n dut mugimendu masibo bat behar dugula hemen ari garen \naldaketak ekartzeko. Xehetasunetan gehiegi trabatzen bagara – t eta i \nguztiak gurutzatu eta puntuatzen – energia agortzen duten eztabaida \nzirkularretan amaitu dezakegu. Ezkerrean batzuk tranpa horretan erori \nizan dira. Mugimendu masibo zabal batek nahikoa izan behar du jendeak \nbere tokian lan egiteko. Noski, mugimendu nazionala toki batzuetan \nindartsuagoa izango da eta beste batzuetan ahulagoa. Ez genuke geure \nburua zigortu behar horregatik. Iraganean, printzipioei, taktikei, \nestrategiei eta helburuei buruzko nahasmena egon zen. Distrakzio \nhoriek saihestu behar ditugu, irekita egon, eta ez geure burua \n“Irlandari Jainkoaren oparia” bezala ikusi. Pertsona arruntak gara, gure\n onena ematen saiatzen ari garenak. "}},{"id":"RHM_7etLZc","type":"paragraph","data":{"text":"Demokrazia\n ohitura onak, diziplina, adiskidetasuna, bihotz ona eta komunikazio \negokia dituzten pertsona multzo bat biltzen badugu, mugimendu eraginkor \nbaten oinarriak izango ditugu. Ahalduntzea ez da soilik indar politikoa \nirabaztea – nola erabiltzen dugun da gakoa. Etengabe babesa handitzeaz, \naurkakoak neutraltasunera, gero irekitasunera, gero babes pasibora, eta \nazkenik partaidetza aktibora eramateaz ari gara. Gure indar politikoa \nestrategikoki erabili behar dugu, gure helburu estrategiko eta \noinarrizko nahiekin bat egingo duen aldaketa ekartzeko."}},{"id":"M5zS9V_R5T","type":"paragraph","data":{"text":"\nAlderdien\n arteko sekta aipatu dugu, baina Irlandan sekta erlijiosoa \narazo handiagoa da. Nola ikusten duzu sektarismoaren eta banaketaren \narteko harremana? Eta banaketa amaitzen dugunean, nolakoa izango da \npolitika Irlandako batasun batean?"}},{"id":"iD9hRJaRvi","type":"paragraph","data":{"text":"Sektarismoa\n gure gizartean konpondu gabe dagoen gaietako bat da, batez ere \nIparraldean, baina ez soilik. Hegoaldean, gehienak kulturalki katolikoak\n dira – nahiz eta ez praktikatzaileak – eta hor, arazoa txikiagoa da. \nHorren ordez, arrazakeria ageriagoa da. Baina Iparraldean, sektarismoa \nsakon errotuta dago, eta nazio mailako arazo bat bihurtzen \nda. Historikoki, sektarismoa zatiketarako tresna gisa erabili izan da – \nbeste gizarte batzuetan\nkonkista azalaren kolorean edo nazionalitatean oinarritu zen bezala. \nIrlanda kolonizatu zutenean, kolonizatzaileak ekarri zituzten. Nire \nabizena, Adams, kolonizatzaileen jatorrikoa da, beraz ez dut inolako \narazorik Irlanda bere etxe gisa hartzen duenarekin."}},{"id":"Ug1PysmZFf","type":"paragraph","data":{"text":"\nIrlanda\n hemen bizi den guztiona da, jatorria edozein dela ere. Mendebaldeko \nklase gobernatzaileak sektarismoa erabili zuen boterean jarraitzeko. Ez\nzegoen ia alderik protestante eta katoliko langileen komunitateen \nartean, baina sektarismoak banatuta mantendu gintuen. Belaunaldiak hazi \nziren “Gu gara herria”, “Daukaguna, gordeko dugu” eta “Ez dugu amore \nemango” bezalako leloekin. Kondizionamendu hori gainditzea funtsezkoa \nda."}},{"id":"U8zXFPKhYY","type":"paragraph","data":{"text":"Historiak\n erakusten du batasuneko une garrantzitsuak askotan protestanteek \ngidatu zituztela – hala nola Irlandar Batuaren Mugimendua. Indarkeriaz \nzapaldua izan zenean, batez ere Iparraldean, ia guztiz ezabatu zuten \noroimen publikoan. Sektarismoari aurre egiteak historia ezkutua \naitortzea eta errepublika laiko baterantz mugitzea esan nahi du. Irlanda\n modernoa jada norabide horretan mugitzen ari da, bai eskubide \nkonstituzionaletan\naldaketak direla medio, bai Iparraldeko zein Hegoaldeko jarreren \nbilakaeragatik. “Irlanda ofiziala” atzeratuago dabil, baina “Irlanda \nerreala” askoz irekiagoa eta toleranteagoa da."}},{"id":"3DKC9Chhk2","type":"paragraph","data":{"text":"Ezkontza\n berdintasunaren eta ugalketa eskubideen aldeko babes zabalak hori \nfrogatzen du. Jende arrunta benetako munduan bizi da. Jendeak, batez ere\n amak eta amonak, badaki beren seme-alabak homosexualak direla; Ez zaie \nesan beharrik. Aitortza eza eta zuzentasun faltak eragindako kaltea \nikusten dute. Gauza bera gertatzen da emakumeak gaizki tratatzen \njarraitzen duteneri dagokionez. Azken finean, gizarte solidario, laiko \neta pluralista baten alde ahalegindu beharko genuke, jendea ahalduntzen \nduena eta denak adeitasunez eta errespetuz tratatzen dituena. Irlandak \nbidaiari komunitatea 1 tratatu duen moduak, adibidez, lotsa nazionala \nizaten jarraitzen du."}},{"id":"yFqJPD3ZYD","type":"paragraph","data":{"text":"Azken\n urteotan, zoritxarrez, mugimendu faxista baten gorakada ikusi \ndugu, bere burua irlandar nazionalista deitzen duena, eta \nerrepublikanoen eta hildako irlandar boluntarioen ondarea bereganatu \nnahi duena. Iparraldeko gerran hil ziren boluntario asko ezagutu \nzenituen. Zer iritzi duzu faxistek ondare hori bereganatzeko egiten \ndituzten saiakerei buruz?"}},{"id":"A8E4GZNqNC","type":"paragraph","data":{"text":"Arrazakeriari\n aurre egin behar zaio, baina ez dugu arrazistekiko babesa esajeratu \nbehar. Aldi berean, onartu behar dugu gobernuak komunitate berriak \nbehar bezala integratzen ez baditu, tentsioak sor daitezkeela. Baliabide\n eskasak dituzten eremuetan, errazago piztu daiteke erresentimendua, eta\n horrek manipulazioa errazten du. Duela 30 urte inguru, gure Ard Oifig \n(bulegoa) ondoko kafetegi batean zerbitzari batekin izandako \nelkarrizketa gogoratzen dut. Haserre zegoen, etorkinak heltzen ari \nzirelako eta bere alabak, jendez gainezka zegoen pisu batean bizi zenak,\n ezin zuelako etxe bat lortu. Antzeko kexak behin eta berriz entzun \nditut."}},{"id":"Cb_CcdylKK","type":"paragraph","data":{"text":"Baina\n elkarrizketa erraz baten ondoren – azalduz arazoa ez zela etorkinen \netorrera baizik eta gobernuaren porrota – berak ere aitortu zuen errua \ngobernuarena eta bere politikena zela, ez etorkinena. Irlandarrak, gure \nhistoriagatik, azkenak izan beharko ginateke arrazistak izaten, \ngure emigrazio eta diskriminazio esperientziak kontuan hartuta. Baina \njendea estatutik abandonatua sentitzen bada, errazagoa da diskurtso \nanti-etorkinera erakartzea. "}},{"id":"EoZQCgqDBI","type":"paragraph","data":{"text":"Horregatik da\n funtsezkoa herritarrak interpelatzea eta haiekin konektatzea. Talde \nbatzuek ikur nazionalak erabiltzen dituzte, Patrick Pearse aipatzen dute\n beren jarrerak justifikatzeko. Horri aurre egin behar zaio. Aldi \nberean, eroritako abertzaleon benetako ondarea defendatu behar dugu. "}},{"id":"dEiEDFNDN-","type":"paragraph","data":{"text":"Hartu,\n esaterako, Bobby Sands. Bere idatzietan gizatasun sakona eta \nzapalduekin elkartasun argia islatzen dira. Norbaitek zalantzan jartzen \nbadu non zegoen gai horiei buruz, nahikoa da haren poesia eta prosak \nirakurtzea. Beraz, arrazakeriari aurre egin behar diogu, beren \nherrialdeak utzi behar izan dituztenen alde jarri, eta eroritako gure \naberkideen benetako balioak defendatu. Aldi berean, gaizki dago \netorkinak heltzeaz kezkatuta dauden herritar guztiak arrazista bezala \nmarkatzea. Batzuek benetako kezka dute – zerbitzari hark bezala – eta \nhaiekin hitz egin behar dugu, energia establishmentaren aurka \nbideratzera animatu, eta ez etorkinak erruduntzat jotzera edo arrazistei\n babesa ematera."}},{"id":"cGKvYdSuQS","type":"paragraph","data":{"text":"Azkenik, azalduko al zeniguke zein den gaeleraren eta irlandar kulturaren garrantzia errepublikanismoarentzat?\n "}},{"id":"irgBjh9gae","type":"paragraph","data":{"text":"Irlandako\n hizkuntzak etengabe jasaten du kolonialismoaren ondarea \neta globalizazioaren hazkundeak ekartzen duen mehatxua. Irlandako \nhizkuntzaren ia erabateko suntsipena politika britainiarren ondorioz \ngertatu zen, haien lehen kolonian bizimodu gaelikoa desagerrarazteko. \n“Hizkuntzak mintzo duena bihotzak pentsatzen du” esamoldearen arabera, \nIrlandan edozein diskurtso sozial edo politiko ingelesez izan \nbehar zuen. Hala ere, bizimodu gaelikoaren elementuak hainbat tokitan \niraun zuen XIX. mendera arte, baina ordurako gaelera pobreziaren, \nlanda-eremuen eta gizarte baztertuaren hizkuntza bihurtua zen. Mende \nerdian, Gosete Handiaren, emigrazio masiboaren eta eskola sistemaren \neraginez gertatu zen Seán de Fréinek “Isiltasun Handia” deitu \nzuena: belaunaldi batek hizkuntza hitz egiteari utzi zion eta hurrengoak\n transmisio oinarria galdu zuen.\n "}},{"id":"dXdkZCCnQW","type":"paragraph","data":{"text":"Hizkuntzak\n galtzen dira belaunaldi zaharrak ordezkatuko dituzten hiztun berriak \nez direnean nahikoa. Irlandera egoera horretan zegoen, baina gaur egun \nhizkuntzarekiko interesa berriz hazten ari da, eta gazte askok, \niparraldean zein hegoaldean, irlandera ikasi eta hitz egin nahi \ndute. Hizkuntzaren hazkundean funtsezkoa da eguneroko bizitzan \nerabilgarritzat ikustea. Beraz, gobernuaren laguntza eta herri mailako \nberpizkundea behar dira. Irlandan badira ekimen arrakastatsuak, non \nkomunitateek eta norbanakoek hizkuntza sustatzen duten, gobernuaren \naxolagabekeria edo kontrako jarreraren gainetik."}},{"id":"L7I4MC-HjA","type":"paragraph","data":{"text":"Adibide\n argigarria dugu Iparraldean, Long Kesh-eko espetxe barruan preso \npolitikoek sortutako irlandar hizkuntza komunitateetan. Presoek estatus \npolitikoa zutenez, irlandar hizkuntzako testuak erabiltzea baimenduta \nzuten. Prionsais Mac Airt, Cyril MacCurtain eta beste batzuek irakaspen \nhandia eskaini zuten. Hemen ikasi zuen Bobby Sandsek ere irlandera. \nPreso horietako askok, askatasuna berreskuratu ondoren, hizkuntza \nsustatzen jarraitu zuten beren komunitateetan. "}},{"id":"uCLOoh78fd","type":"paragraph","data":{"text":"Geroago,\n Long Kesh H Blokez ordezkatu zenean, eta preso gehienek protesta \ngaraian irlandera hartu zutenean eguneroko hizkuntza bezala, horrek \neragin handia izan zuen gazte abertzale langileen kontzientzian. 1981eko\n gose greban hamar preso hil ziren, eta Bobby Sandsen lidergoak, \nhizkuntza gaietan ere, eragin izugarria izan zuen. Preso ohiek hizkuntza\n eta irakaskuntza metodoak komunitateetara eraman zituzten, \nklaseak tabernetan, klubetan, komunitate zentroetan eta etxeetan \neskainiz. Iparraldean hizkuntza eskubideen alde urte luzez borrokan \naritu ziren aktibisten lanari indar handia eman zien honek.\n "}},{"id":"vkbbgjsqIo","type":"paragraph","data":{"text":"«Gobernuaren\n ardura da hizkuntza babesteko eta sustatzeko egitura sortzea, baina \nkomunitateek hartu behar dute hizkuntzaren jabetza»"}},{"id":"T5ANZJuz3l","type":"paragraph","data":{"text":"Hizkuntza\n erabilerak eta haren estatusak gora egin dute azken hamarkadetan, eta \nhonek garrantzi handia izango du gizarte elebidun bat garatzeko bidean. \nAurrera egiteko, beharrezkoa da irlandera bizirik eta indartsu \nmantentzea Gaeltacht eremuetan, eta aldi berean irlandar hizkuntza \nprogramak eta kultura zentroak sustatzea herrialde osoko eskualde \nguztietan. Gobernuaren ardura da hizkuntza babesteko eta sustatzeko \negitura sortzea, baina komunitateek hartu behar dute hizkuntzaren \njabetza, biziberritu eta eguneroko hizkuntza bihurtzeko.\n "}},{"id":"KHtuhehvUU","type":"paragraph","data":{"text":"Iparraldean,\n azken zigor legeak indargabetu dira – Administration of Justice \n(Language) Act (Ireland) 1737 – eta horrek erakusten du hizkuntzaren \nindarra. An Dream Dearg mugimenduaren kanpaina oso ageriko adibidea izan\n zen. Aurten bertan, Michelle O’Neill Lehen Ministroak eta Emma \nLittle-Pengelly Lehen Ministroordeak Gaelera eta Ulster Scots \nkomisarioak izendatzeko prozesua iragarri zuten. Urrats historikoa da \nhau, nahiz eta beranduegi iritsi, eta nortasun eta hizkuntza erakunde \nberrien parte da. Belfast izango da Oireachtas na Samhna-ren egoitza, \nIrlandako hizkuntza eta arte jaialdirik zaharrena. Jaialdiak, urriaren \n29tik azaroaren 2ra ospatuko denak, irlandar hizkuntza, arteak eta \ntradizioak ospatzen ditu, eta urtero ekitaldiz beteta egoten da: \neztabaidak, filmak, tailerrak – guztiak irlanderaz. Milaka gaeilgeoir \n(gaelikozale) espero da Belfastera etortzea.\n "}},{"id":"vzIIqG3GPD","type":"paragraph","data":{"text":"Gainera,\n iragarri da munduko musika eta kultura tradizional irlandarraren \nospakizunik handiena – An Fleadh Cheoil – Belfastera etorriko dela \n2026ko abuztuaren 2tik 9ra. Urteetan zehar aukera izan dut Fleadh \nospakizunetan parte hartzeko Irlandako hainbat herri eta hiritan. \nOspakizun bizia eta zoragarria da, milaka pertsona kaleetan, \ntabernetan eta zentroetan musika ederraz gozatzen. Zorionak ekimen \nhorietan parte hartu dutenei, eta bereziki An Dream Dearg mugimenduaren \nbidez hizkuntza eskubideak agenda publikoan kokatzea lortu \nduten gazteei. Azken urteetan irlandar hizkuntzaren hazkundea ikusgarria\n izan da. Ziur nago hazkunde horrek jarraituko duela.\n "}},{"id":"-pHPD3xG6N","type":"paragraph","data":{"text":"Niretzat,\n irlanderaz hitz egiteak poza dakar. Gakoa da dugun irlandera erabiltzea\n – gutxi bada ere, urrun iritsiko da. Adibidez, An Clogán-eko irakurleek\n erabakitzen badute inoiz ez esatea “cheerio” eta beti “slán” esatea, \nkutsakorra izan liteke. Gogoratu hori ilegala izan zela garai batean. \nBeraz, izan ausart. Slán. Haiek huts egin dute. Slán, gu ari \ngara irabazten."}},{"id":"9LRcZp4ZiS","type":"paragraph","data":{"text":"* Elkarrizketa hau \nGerry Adams eta An Clogán aldizkari sozialista errepublikano berriaren \nbaimenarekin itzuli eta erreproduzitu dugu. Eskerrik asko editoreei eta \nUrko Aiartzari itzulpenagatik. Harpidetu nahi izanez gero www.anclogan.ie helbidean egin dezakezu."}}],"version":"2.30.7"}

Nazioartea

«Sozialismoa, neurri askotan, errepublikanismoa baino aurreratuagoa da gizartea antolatzeko»